วัคซีน
  
คำแปล

คำนาม. สารที่ใช้สำหรับนำเข้าสู่ร่างกายมนุษย์เพื่อกระตุ้นให้เกิดภูมิคุ้นกันจากเชื้อโรคต่างๆ

 

“ไม่เพียงแต่เด็กที่ต้องการวัคซีน ผู้ใหญ่ก็ควรที่จะได้รับวัคซีนบางอย่างเช่น ในผู้ที่มีอายุมากกว่า 65 ปีทุกคน ควรได้รับวัคซีนไข้หวัดใหญ่”

 

“วัคซีนมีบทบาทสำคัญในการต่อสู้กับเชื้อดื้อยา วัคซีนสามารถหยุดการแพร่กระจายของโรคติดเชื้อหลายๆ ชนิด และยังลดการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างไม่ถูกต้องซึ่งเป็นต้นเหตุหลักของปัญหาเชื้อดื้อยาได้”

คลังการเรียนรู้

การค้นพบวัคซีนและประสิทธิภาพของมัน

 

ในปัจจุบันเราอาจจะได้ยินคำว่า “วัคซีนเชื้อเป็น” หรือ “วัคซีนเชื้อตาย” กันบ่อยครั้ง เมื่อไปรับวัคซีนโรคต่างๆ ทั้งวัคซีนโปลิโอ หรือวัคซีนไข้หวัดใหญ่ อย่างไรก็ดีวัคซีนในปัจจุบันนั้น ปลอดภัยตามมาตรฐานและผู้ที่รับวัคซีนมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคนั้นๆ จากวัคซีนหรือผลข้างเคียงรุนแรงน้อยมากแต่ก่อนหน้าที่จะมีการคิดค้นวัคซีนได้นั้น มีการลองผิดลองถูกตลอดช่วงประวัติศาสตร์ และไม่ได้ปลอดภัยเหมือนในสมัยปัจจุบัน

 

ในช่วงปี พ.ศ. 2200-2300 เป็นยุคที่มีโรคทรพิษ หรือที่เรียกว่าโรคฝีดาษระบาดบ่อยครั้ง ผู้คนล้มตายจากโรคนี้มากมายทั่วโลก

 

มีการพยายามคิดค้นทดลองเกี่ยวกับวัคซีน โดยใช้เชื้อฝีดาษที่ผ่านกรรมวิธีต่างๆ ฉีดเข้าไปในร่างกาย หรือผ่านทางผิวหนังของคนที่ไม่เป็นโรคหลายครั้ง แต่คนที่ได้รับวัคซีนเหล่านั้นหลายรายกลับป่วยเป็นโรคฝีดาษ เสียชีวิต หรือคนที่ได้รับวัคซีนกลับไม่สามารถป้องกันโรคฝีดาษได้

 

ในปี พ.ศ. 2333  เอ็ดเวิร์ด เจนเนอร์เริ่มการค้นคว้าเกี่ยวกับโรคไข้ทรพิษ ที่กำลังแพร่ระบาดอย่างหนักอยู่ในทวีปยุโรป และสังเกตเห็นว่า หญิงรีดนมวัวที่ป่วยเป็นโรคฝีดาษวัว ซึ่งเป็นโรคผิวหนังชนิดหนึ่ง ที่มีแผลพุพองตามตัว แต่หญิงรีดนมวัวเหล่านี้ไม่มีผู้ใดป่วยเป็นโรคไข้ทรพิษแม้แต่สักคนเดียว มีเพียงพุพองนิดหน่อยเท่านั้น

เจนเนอร์จึงเกิดความคิดว่าถ้านำน้ำหนองในแผลของหญิงรีดนมวัว (จากโรคฝีดาษวัว) มาสกัดเป็นวัคซีน โดยการทำให้เชื้ออ่อนตัวลง เมื่อเจนเนอร์สามารถสกัดวัคซีนได้แล้วเขาได้นำวัคซีนไปทดลองกับสัตว์หลายชนิด จนกระทั่ง เจนเนอร์ได้นำวัคซีนนั้นมาฉีดให้กับเจมส์เด็กชายวัย 8 ขวบ โดยการกรีดผิวหนังที่แขนของเจมส์จนเป็นแผล จากนั้นจึงนำหนองฝีวัวใส่ลงไป และถือว่านี้คือครั้งแรกของโลกที่มีการปลูกฝีขึ้น ปรากฏว่าเจมส์ป่วยเป็นไข้เพียงเล็กน้อยเท่านั้น หลังจากนั้นอีกประมาณ 2 เดือน เจนเนอร์ได้นำเชื้อไข้ทรพิษมาฉีดให้กับเจมส์ ปรากฏว่าเจมส์ไม่ป่วยเป็นโรคไข้ทรพิษ

 

เจนเนอร์ได้ทดลองวัคซีนของเขาอีกหลายครั้งจนมั่นใจว่าวัคซีนของเขาสามารถป้องกันโรคไข้ทรพิษได้ ซึ่งทั้งหมดเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนาและใช้วัคซีนฝีดาษอย่างแพร่หลาย[1] 

 

ความแตกต่างระหว่างยาปฏิชีวนะกับวัคซีนก็คือ ยาปฏิชีวนะถูกออกแบบมาให้ฆ่าเชื้อแบคทีเรียในร่างกายหลังจากที่คุณติดเชื้อโรค  แต่การให้วัคซีนเป็นการกระตุ้นให้เกิดภูมิคุ้มกันก่อนที่จะเกิดการติดเชื้อนั้นๆ วัคซีนทำให้ร่ายกายจดจำเชื้อโรคเพื่อที่จะสามารถสู้กับมันได้ถ้ามีการได้รับเชื้อนั้นในอนาคต

 

สามารถดูวีดีโอเพิ่มเติมเกี่ยวกับ “วัคซีน” ได้ที่

 

วัคซีนฮิบคืออะไร จำเป็นแค่ไหนสำหรับเด็กไทย : พบหมอรามา ช่วง Rama Update19 ก.พ.61(1/6) (ผลิตโดย RAMA CHANNEL วันที่ 02/20/2561)
ฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ (16 ก.พ. 60) (ผลิตโดย ThaiPBS วันที่ 02/15/2560)

 

เอกสารอ้างอิง

1 Riedel, S. (2005). Edward Jenner and the History of Smallpox and Vaccination. Baylor University Medical Center Proceedings,18(1), 21-25. doi:10.1080/08998280.2005.11928028

คำที่เกี่ยวข้อง
ดาวน์โหลด

ดาวน์โหลดพจนานุกรมฉบับภาษาไทยได้ที่นี่