ภาวะเซ็พสิส (sepsis) เกิดขึ้นเมื่อร่างกายของคุณมีปฏิกิริยารุนแรงในการตอบสนองต่อการเชื้อก่อโรค การตอบสนองรุนแรงจนทำให้เกิดมีการทำงานของอวัยวะต่างๆ ผิดปกติหรือล้มเหลว
ภาวะเซ็พสิส (sepsis) ถือเป็นกรณีฉุกเฉินทางการแพทย์และจำเป็นต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน เนื่องจากเป็นภาวะที่มีอันตรายถึงแก่ชีวิต
จากการรายงานในปี 2560 คาดว่า ภาวะเซ็พสิส(sepsis) ส่งผลกระทบต่อประชากรประมาณ 48.9 ล้านคนต่อปีและทำให้เกิดการเสียชีวิต 11 ล้านคนทั่วโลกซึ่งในจำนวนนี้ส่วนใหญ่สามารถป้องกันได้[1]
โรคติดเชื้อหลายชนิดทำให้เกิดภาวะเซ็พสิส(sepsis) ได้ ภาวะเซ็พสิสส่วนใหญ่เกิดจากโรคติดเชื้อที่เราพบเห็นได้บ่อยๆ เช่นการติดเชื้อในกระแสเลือดปอดติดเชื้อ (หรือที่เรียกกันว่า “ปอดบวม”) การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะการติดเชื้อในช่องท้องการติดเชื้อที่ผิวหนัง แผลติดเชื้อ หรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ โรคติดเชื้อไวรัส เช่น ไข้หวัดใหญ่ตามฤดูกาลมาลาเรียไข้เลือดออกไข้เหลืองและอีโบลา ถ้าไม่ได้รับการวินิจฉัยและรักษาที่ถูกต้อง โรคเหล่านี้อาจมีระดับความรุนแรงมากขึ้น จนร่างกายเกิดภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดได้[2] มากกว่า 80% ของการติดเชื้อที่นำไปสู่ภาวะเซ็พสิสเกิดขึ้นในชุมชนและภาวะเซ็พสิสนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน
อย่างไรก็ตามภาวะเซ็พสิสไม่ใช่เรื่องที่คนทั่วไปคุ้นเคยหรือพูดถึงกันบ่อยๆ บางครั้งคนทั่วไปก็มักจะเรียกกันอย่างสับสนกับคำว่า "ภาวะโลหิตเป็นพิษ"[3] เรามักได้ยินว่าผู้คนตายจากโรคติดเชื้อ แต่ในความเป็นจริงภาวะเซ็พสิสคือภาวะที่ทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตจากโรคติดเชื้อ
คำว่าภาวะเซ็พสิสหรือในภาษาอังกฤษที่เรียกว่าเซ็พสิส (sepsis) บางครั้งก็ถูกเรียกว่า ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด (septicaemia) ซึ่งในภาวะเซ็พสิสนั้นไม่จำเป็นจะต้องมีเชื้อในกระแสเลือดทุกครั้ง ส่วนคำว่าโลหิตเป็นพิษ (blood poisoning) เป็นคำพูดทั่วไปที่ไม่สามารถระบุถึงโรคหรือภาวะติดเชื้ออย่างเหมาะสมได้
เราสามารถป้องกันภาวะเซ็พสิสได้ วิธีที่ง่ายที่สุดคือการป้องกันการติดเชื้อไม่ให้เกิดขึ้นตั้งแต่แรก ซึ่งเราสามารถทำได้โดยรับการรับวัคซีน และรักษาสุขอนามัยขั้นพื้นฐานอย่างสม่ำเสมอ
การติดเชื้อเป็นสาเหตุให้เกิดภาวะเซ็พสิส ดังนั้นเราก็ต้องเรียนรู้ที่จะรับการรักษาอย่างถูกต้องและรวดเร็ว ในกรณีที่เป็นการติดเชื้อแบคทีเรีย เราก็ควรได้การรักษาด้วยยาปฏิชีวนะตั้งแต่ในระยะเริ่มแรกของการติดเชื้อ แต่ถ้าไม่ใช่การติดเชื้อแบคทีเรีย เราก็ไม่ควรรับยาปฏิชีวนะ ซึ่งการรักษาอย่างถูกต้องจะลดความเสี่ยงที่จะนำไปสู่ภาวะเซ็พสิสได้
จากคำแนะนำของศูนย์ควบคุมโรคติดต่อประเทศสหรัฐอเมริกา[4] สัญญาณและอาการของภาวะเซ็พสิสคืออาการอย่างหนึ่งอย่างใดดังต่อไปนี้:
- หมดสติ หรือ ซึมอย่างผิดปกติ
- หายใจหอบ
- ชีพจรเต้นเร็วผิดปกติ
- มีไข้สูงหนาวสั่น
- เจ็บอย่างรุนแรง
- มีเหงื่อออกมากอย่างผิดปกติ หรือซีดอย่างผิดปกติ
หากไม่ได้รับการรักษาอาการเหล่านี้จะเลวลงและทำให้เกิดภาวะช็อกจากภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดได้ หากคุณหรือคนรอบตัวคุณมีอาการเหล่านี้ ผู้ป่วยควรไปรีบพบแพทย์ ผู้รอดชีวิตจากภาวะเซ็พสิสอาจได้รับผลกระทบจากภาวะแทรกซ้อนเป็นระยะเวลายาวนานหลังจากหายป่วยแล้ว
สำหรับข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับภาวะติดเชื้อ ท่านสามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่:
World Sepsis Day (ภาษาอังกฤษ)
Global Sepsis Alliance (ภาษาอังกฤษ)
Sepsis Alliance (ภาษาอังกฤษ)
สามารถดูวีดีโอเพิ่มเติมเกี่ยวกับ "ภาวะติดเชื้อ" ได้ที่
สื่อการเรียนรู้ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด (ผลิตโดย suraphan charoentanyarak วันที่ 05/22/2561)
ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด Sepsis ไทบ้าน version (ผลิตโดย suraphan charoentanyarak วันที่ 04/05/2561)
เอกสารอ้างอิง
1 World Sepsis Day. (n.d.). Sepsis. Retrieved from https://www.world-sepsis-day.org/sepsis
2 Technology Networks. (n.d.). What is Sepsis? (Sepsis Explained in 3 Minutes). Retrieved from https://www.technologynetworks.com/diagnostics/videos/what-is-sepsis-sepsis-explained-in-3-minutes-308278
3 Sepsis Alliance. (n.d.). Frequently Asked Questions About Sepsis and Sepsis Alliance. Retrieved from https://www.sepsis.org/faq/
4 CDC. (2017, August 31). CDC urges early recognition, prompt treatment of sepsis. Retrieved from https://www.cdc.gov/media/releases/2017/p0831-sepsis-recognition-treatment.html .